Thông tin:

N.Berdyaev là một trong số các nhà triết học Nga kiệt xuất nhất thế kỷ XX. Ông nghiên cứu sâu sắc các khuynh hướng cơ bản của triết học phương Tây. Tất cả các trào lưu triết học đáng kể khi đó đều được ông phân tích có phê phán. Sự nghiệp sáng tạo của Berdyaev phản ánh sâu sắc “tinh thần Nga”, hòa nhịp với tinh thần chung của triết học phương Tây hiện đại. Xét về nhiều phương diện, triết học Berdyaev phản ánh những nội dung quan trọng nhất của văn hóa tinh thần phương Tây hiện đại. Berdyaev có các tư tưởng cách tân triết học và do vậy, xét trên nhiều phương diện, ông đã báo trước, đã định trước những quá trình sau này sẽ diễn ra trong triết học phương Tây thế kỷ XX. Chính vì vậy mà ảnh hưởng của triết học Berdyaev đến triết học phương Tây là rất đáng kể; ông trở thành nhà triết học Nga nổi tiếng nhất ở nước ngoài. Song, tiếc thay là đến nay người ta vẫn còn biết rất ít đến những tư tưởng triết học độc đáo của nhà triết học Nga kiệt xuất này, còn bản thân ông lại bị lãng quên và nguyền rủa tại nước Nga!

Cuốn sách “Mục đích của sáng tạo” tổng kết lại quá trình N.Berdyaev xét lại di sản triết học một cách sâu sắc. Ông nghiên cứu triết học cổ điển Đức một cách căn bản, phân tích tỉ mỉ triết học Kant và triết học Hegel. Các học thuyết triết học mới nhất khi đó đã ảnh hưởng đến ông. Việc quan tâm đến các nguyên lý của triết học Nga đóng vai trò quan trọng trong sáng tạo của Berdyaev. Ông xem xét tất cả những gì tốt đẹp nhất trong triết học Nga một cách sâu sắc, đồng thời ông coi nhiệm vụ của mình là tiếp tục phát triển những tư tưởng độc đáo ấy trên mảnh đất Nga. Nắm bắt tư tưởng triết học Nga hợp nhất Chúa, con người và tự nhiên, Berdyaev kiên định việc con người cần phải nằm ở trung tâm của tồn tại, nhân tính, nhân cách đem lại bản nguyên và nguồn gốc cho vũ trụ.

“Cho tới nay, tôn giáo, thần bí học và triết học vẫn mang tính bất nhân, giả nhân giả nghĩa và tất yếu dẫn tới chủ nghĩa thực chứng vô thần… Người ta đã biện minh quá nhiều cho Chúa (biện thần luận), đã tới lúc cần phải minh biện cho con người (biện nhân luận). Có thể, biện nhân luận là con đường duy nhất dẫn tới biện thần luận, là con đường duy nhất chưa lỗi thời và vô tận. Cuốn sách của tôi chính là kinh nghiệm về biện nhân luận thông qua sáng tạo. Cuốn sách này triệt phá và kết liễu tộc loại giáo, vật chất giáo. Tôn giáo tôn thờ con người đang ra đời”

Đây là một trong các tác phẩm quan trọng nhất và thú vị nhất trong sự nghiệp cách tân triết học của Berdyaev, là tác phẩm mang tính chất cương lĩnh cách tân triết học của Berdyaev, vì với ông, chúng ta đang sống trong thế giới hư ảo, nên chúng ta cần đột nhập vào thế giới đích thực. Tác phẩm này tổng kết những tìm tòi trước đó của Berdyaev và mở ra triển vọng khai triển triết học độc lập và độc đáo của ông. Ở đây, triết học tôn giáo của Berdyaev được xây dựng trong bối cảnh xung đột với Giáo hội, lần đầu tiên được ý thức và trình bày toàn diện. Tư tưởng trung tâm của tác phẩm là tư tưởng về sáng tạo như là sự khám phá con người đang cùng Chúa tiếp tục sáng thế và trở thành trung tâm của tồn tại.

Đỗ Minh Hợp – Nguyễn Trọng Chuẩn giới thiệu