Tại Việt Nam, mặc dù không thể phủ nhận bình đẳng giới sẽ giúp các doanh nghiệp khai thác được nguồn nhân lực nữ giới đóng góp vào sự đa dạng và thành công của tổ chức, từ đó giúp tăng năng suất, tăng lợi nhuận tài chính của doanh nghiệp. Nhưng chỉ có một số doanh nghiệp đã bắt đầu triển khai những hoạt động thúc đẩy bình đẳng giới, phần lớn các doanh nghiệp xếp bình đẳng giới vào mức độ ưu tiên thấp và họ cho rằng không cần phải thực thi các giải pháp bình đẳng giới tại nơi làm việc như một phần trách nhiệm.

Nhiều nhà lãnh đạo doanh nghiệp không tin có bất bình đẳng giới tại doanh nghiệp của họ vì họ không hề đề cập đến “giới tính” trong quảng cáo tuyển dụng và giới tính không phải là điều kiện thăng tiến. Nói cách khác, sự không đề cập thường được hiểu là không có phân biệt, và không có phân biệt được hiểu là không có bất bình đẳng. Trên chuỗi lập luận đó, bình đẳng giới được xếp vào mức độ ưu tiên thấp và nhiều doanh nghiệp cho rằng họ không cần phải thực thi các giải pháp thúc đẩy bình đẳng giới.

Với những lý do đó, cuốn sách Bình đẳng giới tại nơi làm việc – những câu chuyện và giải pháp trong khu vực Việt Nam và trên thế giới được nhóm tác giả ECUE tổng hợp từ một dự án nghiên cứu nhằm xác định các cơ hội và trở ngại chính đối với doanh nghiệp trong việc áp dụng các chính sách bình đẳng giới và Tủ sách Phụ nữ tùng thư (Tủ sách Giới và Phát triển) Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam tuyển chọn, phát hành giới thiệu đến bạn đọc.

Cuốn sách gồm 5 phần:

Phần 1: Giới thiệu các làn sóng nữ quyền phương Tây

Phần 2: Kiến tạo giới ở Việt Nam

Phần 3: Các vấn đề về giới ở nơi làm việc

Phần 4: Khám phá tình hình thúc đẩy bình đẳng giới ở nơi làm việc của một số doanh nghiệp tại Việt Nam.

Phần 5: Kết luận và khuyến nghị.

Phần mở đầu, cuốn sách giới thiệu các làn sóng nữ quyền được nhận diện ở châu Âu và Bắc Mỹ nhằm mục đích dẫn nhập vào các hệ tư tưởng về giới. Từ việc tóm tắt các làn sóng nữ quyền, nhóm tác giả chỉ ra làn sóng là một loại khung cho thấy sự vận động của tiến trình tư duy về giới. Bên cạnh từ việc học hỏi các làn sóng nữ quyền đi trước ta có thể rút kinh nghiệm từ các nước đã trải qua các thời kì đấu tranh bình đẳng giới đa dạng, với nhiều kết quả phong phú và những thất bại đáng suy ngẫm.

Phần tiếp theo, cuốn sách trình bày  một vài điểm nổi bật trong tiến trình kiến tạo giới ở Việt Nam, tập trung vào bối cảnh sau chiến tranh – hậu đổi mới, với việc triển khai cơ cấu kinh tế thị trường và sự tham gia ngày càng rõ nét của Việt Nam vào quá trình toàn cầu hóa. Phần này cung cấp những hiểu biết cơ bản làm nền tảng một mặt tìm hiểu việc kiến tạo giới tại nơi làm việc và mặt khác khảo sát những tương tác giữa các thể chế xã hội với nơi làm việc liên quan đến kiến tạo giới.

Phần 3 trình bày về các vấn đề về giới ở nơi làm việc. Sự chia cắt về giới vẫn còn tồn tại ở nhiều nơi trên thế giới như chia cắt về giáo dục, chia cắt theo chiều ngang về ngành nghề, chia cắt chiều dọc/cấp bậc về ngành nghề, chia cắt về lương, chia cắt về giá trị và sự ưu tiên… Từ đó chúng ta sẽ có cái nhìn rõ nét hơn về cơ cấu giới, cách thức nó vận hành, được kiến tạo và tái tạo, làm cơ sở để đề xuất các giải pháp can thiệp ở nơi làm việc.

Phần 4 cuốn sách khám phá tình hình thúc đẩy bình đẳng giới ở nơi làm việc của một số doanh nghiệp tại Việt Nam. Mục đích của phần này là tìm kiếm những câu chuyện nổi lên từ những doanh nghiệp ở Việt Nam mà đã bắt đầu thực hiện các hoạt động và dự án bình đẳng giới. Qua khảo sát tài liệu của 30 doanh nghiệp được lựa chọn và phân tích thông tin từ các cuộc phỏng vấn sâu, nhóm tác giả muốn tìm hiểu xem lãnh đạo các doanh nghiệp này đang hiểu như thế nào về bình đẳng giới, họ đang làm những gì và vì sao họ làm. Những thuận lợi và khó khăn đặc biệt là những yếu tố nào trong điều kiện văn hoá xã hội Việt Nam đang điều tiết những vấn đề giới cũng như những cách thức các dự án bình đẳng giới được hình thành và phát triển trong khu vực doanh nghiệp.

Sau khi xử lý những dữ liệu thu thập được, nhóm tác giả chỉ ra một số tương phản về các hoạt động bình đẳng giới giữa công ty quốc tế và công ty quốc nội. Với các công ty đa quốc gia, thực thi bình đẳng giới được báo cáo cho cộng đồng và các bên liên quan như một phần của trách nhiệm cộng đồng, và trách nhiệm tuân thủ giải trình theo các cam kết yêu cầu của tố chức quốc tế về nhân quyền và bình đẳng hay các yếu tố có tính pháp lý. Trong khi đó các công ty quốc nội, việc thực thi bình đẳng giới có tính “thi đua” nhiều hơn và được thể hiện như một lựa chọn của công ty hơn là một trách nhiệm phải thực hiện. Từ đó rất dễ dẫn đến quan niệm “bình đẳng giới” đã xong với các giải thưởng, chứng chỉ, và nguy cơ các định kiến giới, cơ chế định giới bất bình đẳng được tái tạo.

Các công ty quốc tế đặt bình đẳng giới ở khung đa dạng và dung hợp trong khi các công ty Việt Nam tập trung vào việc tôn vinh sự nữ tính. Hình ảnh người phụ nữ được xây dựng với hai vai, dưới nhãn mác tăng cường sự tham gia của nữ giới vào lực lượng lao động như một hình thức bình đẳng giới. Nỗ lực này tái tạo những chia cắt đã định giới đồng thời không chuẩn bị cho nữ giới cho thế giới việc làm của tương lai. Bên cạnh đó, hầu hết các công ty Việt Nam đang chỉ gói gọn công việc bình đẳng giới trong phạm vi công ty mình mà chưa có ý thức về trách nhiệm xã hội thức đẩy bẳng giới trong cộng đồng.

Phần 5 dựa trên kết quả phân tích các bài học trên thế giới và thực trạng thúc đẩy bình đẳng giới ở Việt Nam, nhóm tác giả đưa ra một số khuyến nghị cho các doanh nghiệp và kiến nghị cho các cơ quan Nhà nước trong công tác thúc đẩy bình đẳng giới tại nơi làm việc.

Có thể thấy cuốn sách Bình đẳng giới tại nơi làm việc – những câu chuyện và giải pháp trong khu vực Việt Nam và trên thế giới dựa trên nghiên cứu đầu tiên ở Việt Nam về bình đẳng giới ở nơi làm việc. Nó cung cấp cho bạn đọc các khung phân tích về giới để từ đó nhận ra và thấu hiểu các vấn đề bất bình đẳng đang tồn tại trong tổ chức. Dựa vào kinh nghiệm quốc tế và các bài học thực tế ở Việt Nam, các giải pháp toàn diện về nhận thức, nguồn lực, chính sách và văn hóa thúc đẩy bình đẳng giới cũng được giới thiệu. Bên cạnh đó, cuốn sách còn giới thiệu về lịch sử các làn sóng nữ quyền trên thế giới và các nét chính trong kiến tạo giới ở Việt Nam nhằm giúp bạn đọc có một cơ sở lý thuyết, lịch sử cơ bản về giới. Đây là một nguồn tham khảo hữu ích cho các công ty, tổ chức và cá nhân quan tâm đến chủ đề bình đẳng giới.

TÁC GIẢ : ECUE

Các thành viên

Tiến sĩ Phạm Quốc Lộc hiện là Hiệu trưởng trường Đại học Thái Bình Dương. Ông tốt nghiệp tiến sĩ ngành Văn học So sánh tại Đại học Massachusetts Amherst, Hoa Kỳ. Ông nghiên cứu và giảng dạy về lý luận phê bình xã hội, lý thuyết hậu thực dân, hậu cấu trúc luận, trong đó các lý thuyết về giới là một vấn đề ông quan tâm.

Lê Quang Bình hiện là Giám đốc ECUE và Điều phối mạng lưới VGEM (Vietnam Gender Equality Movement). Ông tốt nghiệp thạc sĩ chính sách công của trường Đại học Princeton, Hoa Kỳ.

Nguyễn Minh Huyền và Lê Quang Minh là cán bộ của ECUE. Nguyễn Lương Nghị và Trần Vũ Ngân Giang là cộng tác viên của ECUE trong việc thực hiện cuốn sách này.